Nederland heeft er een werelds icoon bij. Vandaag heeft het Werelderfgoedcomité van UNESCO de Van Nellefabriek in Rotterdam de status van Werelderfgoed toegekend. Het is een wereldwijde erkenning van de unieke en universele waarde van de voormalige koffie-, thee- en tabakfabriek. Inmiddels is de fabriek, onder de naam Van Nelle Fabriek, al jaren succesvol in gebruik als kantoor- en eventlocatie.

Burgemeester Aboutaleb: “Rotterdam is onbetwist dé architectuurstad van Nederland. Ik ben dan ook ontzettend trots op onze nieuwe én historische iconen. De Van Nellefabriek is een van die iconen! Een gebouw, uniek voor zijn tijd in materiaal en vorm, en vanuit sociaal oogpunt zijn tijd ver vooruit. Dat de Van Nellefabriek nu de status krijgt van werelderfgoed is een geschenk voor alle generaties na ons, iets waar alle Rotterdammers heel trots op kunnen zijn.”

Internationaal vermaarde architecten als Norman Foster, Renzo Piano en Rotterdamse befaamde architectenbureaus als OMA en MVRDV drukken hun stempel op de moderne architectuur van de stad. Rotterdam beschikt echter ook over historische parels uit de tijd van het Nieuwe Bouwen. De zojuist toegekende UNESCO status van de Van Nelle Fabriek (1925-1931) bevestigt dan ook dat Rotterdam op architectuurhistorisch vlak veel te bieden heeft.

De in de jaren ’20 ontworpen en gebouwde fabriek is een opvallende en karakteristieke prestatie van het modernisme. Het fabriekscomplex bestaat uit verschillende aaneengeschakelde gebouwen en is een van de hoogtepunten van de industriële architectuur uit de 20e eeuw. Vooraanstaande architecten noemden de fabriek kort na de bouw ‘het mooiste schouwspel van de moderne tijd’ (Le Corbusier, 1932) en ‘een gedicht in staal en glas’ (Robertson en Yerbury, 1930).

Ideale fabriek

Opdrachtgever K. van der Leeuw en de architecten J.A. Brinkman en L.C. Van der Vlugt slaagden er gezamenlijk in om de ‘ideale fabriek’ te realiseren: functioneel, mooi én open. Het daglicht werd gebruikt om de werkomstandigheden aangenaam te maken voor de arbeiders. Dit getuigt van werkgeverschap met hart voor de lichamelijke en geestelijke verzorging van medewerkers; in die tijd nog geen vanzelfsprekend onderdeel van bedrijfsvoering.

10e Werelderfgoed voor Nederland

Met de toekenning van de Werelderfgoedstatus aan de Van Nellefabriek staan nu in totaal tien erfgoederen in het Koninkrijk der Nederlanden op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Voor Rotterdam is het de eerste werelderfgoedsite en daar is de stad trots op. Wethouder Adriaan Visser: “Rotterdam staat nu vooral bekend om vooruitstrevende, nieuwe architectuur, denk aan iconen als de Markthal en de Rotterdam. Daarnaast zien we een hernieuwde interesse in de architectuur uit het verleden, en worden we steeds beter in het hergebruik van oude gebouwen.Dat de Van Nelle Fabriek nu de status van Werelderfgoed heeft gekregen, is daar een prachtige en dikverdiende erkenning van.”

Levend houden voor volgende generaties

Minister Bussemaker van Onderwijs Cultuur en Wetenschap voorspelde bij het indienen van het nominatiedossier in januari 2013 dat Nederland met de Van Nellefabriek goud in handen had: “Dit prachtige gebouw is een voorbeeld van hoe monumenten bewaard en levend gehouden kunnen worden voor de volgende generaties. Aan het gebouw zijn de nodige aanpassingen gedaan, maar de geest van weleer leeft in alle opzichten voort.”

Van Nelle community

Na het stoppen van de productie in 1995 heeft de toenmalige eigenaar van de fabriek Sara Lee/DE samen met de gemeentelijke overheid gekeken naar een passende herbestemming van het gebouwencomplex. Met de verkoop aan de CV Van Nelle Ontwerpfabriek is toen een nieuwe ‘Van Nelle community’ ontstaan. Directeur Roger Meertens: “Net als voorheen is de huidige Van Nelle Fabriek een inspirerende werkomgeving waar meer dan 80 bedrijven elke dag de meeste mooie dingen ontwikkelen en waar bovendien allerlei (inter)nationale evenementen plaatsvinden: van Art Rotterdam tot exclusieve dansfeesten. Hiermee geven we opnieuw inhoud aan de sociaal-culturele functie van de destijds vooruitstrevende fabriek en het gedachtegoed van ‘bouwheer’ Kees van der Leeuw.”

De succesvolle herontwikkeling van de fabriek vond plaats in 1999-2006 onder leiding van bouwconcern VolkerWessels. Architect Wessel de Jonge trad op als coördinerend architect. UNESCO onderschrijft dat de authenticiteit van het complex is door de zorgvuldige restauratie in alle opzichten bewaard gebleven. Een resultaat dat de bezoekers en nieuwe zakelijke gebruikers van de Van Nelleabriek duidelijk kunnen zien en voelen.

UNESCO vergadering in Qatar

De Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb woonde de toekenning van de Werelderfgoedstatus bij in Doha (Qatar), waar dit jaar het Werelderfgoedcomité van UNESCO vergadert van 15 t/m 25 juni.